Predavanje br. index|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10|11|12|13|14|HOME

Prvo predavanje – upoznavanje s Javom

Aplikacija Hello World – kompiliranje i izvršavanje programa – for-petlje – operatori za increment i decrement – naredbe za ispis – Fibonaccijevi brojevi – varijable i tipovi podataka – komentari –argumenti na komandnoj liniji – klase, atributi i metode – objekti – razlikovanje objekata iste klase – višestruko referenciranje objekta – statièke varijable – metode –prenošenje argumenta u metodu – vraæanje vrijednosti iz metoda – setter metode – getter metode – ista imena varijabli i metoda – konstruktori – skrivanje imena varijabli i kljuèna rijeè this – polja

Aplikacija Hello World

class HelloWorld {
 
  public static void main (String args[]) {
 
    System.out.println("Hello World!");
 
  }
  
}

Kompiliranje i izvršavanje programa

Tri su koraka u stvaranju programa:

  1. pisanje koda
  2. kompilacija izvornog koda
  3. izvršavanje kompilirnog koda

Pod UNIXom kompilacija i izvršavanje izgleda ovako:

 
% javac HelloWorld.java
% java HelloWorld
Hello World
%

 

Na raèunalu student.math.hr se Java kompajler (javac), Java interpreter (java) i ostali alati nalaze u direktoriju /opt/java/bin, dakle dodajte taj direktorij u vašu $PATH varijablu:

 
% export PATH=$PATH:/opt/java/bin

 

Pod Windowsima slièno; mora se koristiti DOS-shell: 

 
C:> javac HelloWorld.java
C:> java HelloWorld
Hello World
C:>

 

Pri tom opet varijabla PATH koja se definira u odgovarajuæem retku datoteke autoexec.bat ili pomoæu 

 
Start à Settints à System à Environment Variables à PATH 
 

mora sadržavati odgovarajuæi direktorij, npr  …;c:\jdk1.3.0_02\bin\;…

 

Primijetite uporabu .java ekstenzije kod kompiliranja, ali ne i .class ekstenzije kod izvršavanja.

for-petlje

class Count {
 
  public static void main (String args[]) {
  
    int i;
 
    for (i = 0; i < 50; i=i+1) { 
      System.out.println(i);
    }
    
  }
  
}

Deklaracija varijabli unutar petlje

 
class Count {
 
  public static void main (String args[]) {
 
    for (int i = 0; i < 50; i = i+1) { 
      System.out.println(i);
    }
    
  }
  
}

Operatori za increment i decrement

Java ima operatore ++ i -- kao C.

 

Increment:

 
class Count {
 
  public static void main (String args[]) {
 
    for (int i = 0; i < 50; i++) { 
      System.out.println(i);
    }
    
  }
  
}

Decrement:

 
class Count {
 
  public static void main (String args[]) {
 
    for (int i = 50; i > 0; i--) { 
      System.out.println(i);
    }
    
  }
  
}

Nardbe za ispis

 
class PrintArgs {
 
  public static void main (String args[]) {
 
    for (int i = 0; i < args.length; i++) { 
      System.out.println(args[i]);
    }
    
  }
  
}
 
% java PrintArgs Hello there!
Hello
there!
%

Za ispis retka koriste se metode println(...) iz klase PrintStream. U našem programu System.out.println() ispisuje sadržaj standardnog output streama System.out klase System, u ovom sluèaju argumente iza kojih slijedi line-separator ovisan o platformi ([carriage return] (ASCII 13, \r) i [linefeed] (ASCII 10, \n) na Windowsima, [linefeed] na UNIXu, [carriage return] na Mac-u)

System.err.println(…) ispisuje sadržaj sa standardnog error output streama System.err.

Možete konkatenirati argumente za println() pomoæu znaka +, npr.

System.out.println("Ucitano je " + args.length + "argumenata s komandne linije");
 

Ako koristite print(…) umjesto println() onda nakon ispisa nema znaka za novi redak. Npr, 

 
System.out.print("Ucitano je ");
System.out.print(args.length); 
System.out.print(" argumenata s komandne linije");
System.out.println();
 

System.out.println() prekida liniju i pokreæe ispis. U pravilu se ništa neæe ispisati na ekranu dok god se ne pojavi znak za prijelom linije.

Fibonaccijevi brojevi

class Fibonacci {
 
  public static void main (String args[]) {
  
    int low = 1;
    int high = 0;
    
    System.out.println(low);
    while (high < 50) {
      System.out.println(high);
      int temp = high;
      high = high + low;
      low = temp;
    }
    
  }
   
}

Primjer pokazujue zbrajanje, while-petlju, relacije te deklaracije i pridruživanje varijabli.

Variable i tipovi podataka

U javi postoji 8 primitivnih tipova podataka:

Meðutim postoji samo 7 vrsta literala, a jedan meðu njima (String) nije primitivni tip podataka:

Ne postoje literali tipa short ili byte.

String je referentni ili objektni tip, ne primitivni. Meðutim, java kompajler ima posebnu podršku za Stringove, pa može izgledati kao da je to primitivni tip.

class Variables {
 
  public static void main (String args[]) {
  
    boolean b = true;
    int low = 1;
    long high = 76L;
    long middle = 74;
    float pi = 3.1415292f;
    double e = 2.71828;
    String s = "Hello World!";
    
  }
   
}

Kommentari

Komentari se u Javi oznaèavaju na isti naèin kao u C++. Sve izmeðu /* i */ æe se ignorirati, a u pojedinaènim linijama bit æe odbaèeno sve nakon // (do kraja linije). Takoðer postoji poseban oblik komentara za javadoc – alat za automatizirano dokumentiranje java programa. Pišu se izmeðu znakova /** i */.

 

/**

 * Ovako se pisu komentari za javadoc

 */

class HelloWorld {
 
  public static void main (String args[]) { 
 
    /* Ispisujemo liniju Hello World */
    System.out.println("Hello World!");
      
  } // main metoda ovdje zavrsava
 
} // HelloWorld program ovdje zavrsava
 

Komentari se evaluiraju u znak space (praznina), a ne u ništa. Zato bi sljedeæi primjer izazvao grešku u kompiliranju:

int i = 78/* Razdvoji broj na dva dijela */76;
 

Java ovo pretvara u pogrešnu naredbu 

 
int i = 78 76;
 

a ne u 

 
int i = 7876;

Argumenti na komandnoj liniji

class printArgs {
 
  public static void main (String args[]) {
 
    for (int i = 0; i < args.length; i++) { 
      System.out.println(args[i]);
    }
    
  }
  
}

 

Ime klase nije ukljuèeno u listu argumenata. Argumenti se s komandne linije prenose u program kao polje stringova. Poèetna komponenta svakog polja uvijek je nulta. Npr,

 

% java printArgs Hello There

 

args[0] je string "Hello".

args[1] je string "There".

args.length je 2.

Svi argumenti s komandne linije prenose se kao stringovi, nikad kao brojevi. Kasnije æete nauèiti pretvarati stringove u brojeve.

Klase, atributi i metode

Klasa je obrazac ili prototip koji definira varijable i metode zajednièke svim objektima neke vrste
Atribuiti kažu što neki objekt jest.
Metode kažu što neki objekt radi. 

 
class TwoDPoint {
 
  double x;
  double y;
  
}

 

Da biste kompilirali tu klasu, spremite je u datoteku TwoDPoint.java i otipkajte: 

 
% javac TwoDPoint.java

 

Primijetite da ovo nije kompletan program. Ne možete ga, naime, izvršiti jer mu nedostaje main() metoda.

Objekti

Objekt je primjerak (instanca) klase.

Objekte možete kreirati pomoæu kljuène rijeèi new iza koje slijedi tzv. konstruktor klase. Sljedeæi program kreira objekt tipa TwoDPoint i ispisuje njegove atribute:

class OriginPrinter {
 
  public static void main(String[] args) {
  
    TwoDPoint origin; // ovime smo deklarirali (ne i alocirali) objekt origin
    origin = new TwoDPoint(); // sada smo uz pomoc konstruktora alocirali (kreirali objekt)
    
    origin.x = 0.0;    // Inicijaliziramo njegove atribute
    origin.y = 0.0;
    
    // Ispisujemo podatke o objektu origin
    System.out.println("Ishodiste ima koordinate " + origin.x + ", " + origin.y);
    
  }  // kraj main() metode
  
} // kraj OriginPrinter programa (klase)
 

Tocka . je tzv. separator pristupa èlanovima. Poziv konstruktora uz kljuènu rijeè new potreban je za alociranje objekta.

Stavite ovu klasu u datoteku OriginPrinter.java u istom direktoriju kao TwoDPoint.java, kompajlirajte je i izvršite (to je sada kompletan program):

% javac OriginPrinter.java
% java OriginPrinter
Ishodiste ima koordinate 0.0, 0.0
%

Razlikovanje objekata iste klase

Opæenito, klase æe imati više od jednog objekta. Za razlikovanje objekata unutar iste klase koriste se referentne varijable. Sljedeæi program kreira dva razlièita objekta tipa TwoDPoint i ispisuje njihove atribute.

 
class TwoPointPrinter {
 
  public static void main(String[] args) {
  
    TwoDPoint origin; // deklariramo tocku origin
    TwoDPoint one;    // deklariramo tocku one
    
    origin = new TwoDPoint(); // alociramo origin pomocu konstruktora klase
    one = new TwoDPoint();    // alociramo one pomocu konstruktora klase
    
    // postavljamo vrijednosti atributa
    origin.x = 0.0;
    origin.y = 0.0;
    one.x = 1.0;
    one.y = 0.0;
    
    // ispisujemo koordinate ovih dviju tocaka 
    System.out.println("Ishodiste ima koordinate " + origin.x + ", " + origin.y);
    System.out.println("Tocka one ima koordinate " + one.x + ", " + one.y);
    
  }  // kraj main() metode
  
} // kraj TwoPointPrinter programa (klase)
 
Obrada:
 
% javac TwoPointPrinter.java
% java TwoPointPrinter
Ishodiste ima koordinate 0.0, 0.0
Tocka one ima koordinate 1.0, 0.0
%
 

Variable one i origin su dvije razlièite referentne varijable koje pokazuju na dva razlièita objekta. Nije dovoljno samo identificirati varijablu kao èlana klase, veæ treba specificirati na koji objekt u toj klasi se ona referira.

Višestruko referenciranje objekta

Moguæe je da dvije referentne varijable pokazuju na isti objekt. Kad na neki objekt ne pokazuje ni jedna referentna varijabla, on æe biti oznaèen za uklanjanje (garbage collection). Sljedeæi program deklarira dvije referentne varijable tipa TwoDPoint, kreira jedan objekt tipa TwoDPoint i pridružuje taj objekt objema varijablama. Te se dvije varijable smatraju jednakima.

 
class EqualPointPrinter {
 
  public static void main(String[] args) {
  
    TwoDPoint origin1; // deklariramo tocku origin1
    TwoDPoint origin2; // deklariramo tocku origin2
    
    origin1 = new TwoDPoint(); // alociramo origin1 pomocu konstruktora klase
    origin2 = origin1;         // definiramo jos jednu referentnu varijablu za origin1
    
    // Postavljamo vrijednosti atributa (samo za origin1)
    origin1.x = 0.0;
    origin1.y = 0.0;
 
    
    // print
    System.out.println("Tocka origin1 ima koordinate " + origin1.x + ", " + origin1.y);
    System.out.println("Tocka origin2 ima koordinate " + origin2.x + ", " + origin2.y);
    
  }  // kraj main() metode
  
} // kraj EqualPointPrinter programa (klase)
 

Obrada i izlaz:

 
% javac EqualPointPrinter.java
% java EqualPointPrinter
Tocka origin1 ima koordinate 0.0, 0.0
Tocka origin2 ima koordinate 0.0, 0.0
%

Primijetite da su origin1 i origin2 dvije razlièite referentne varijable koje referenciraju isti objekt tipa point.

Statièke varijable

Statièka varijabla je varijabla klase, ona pripada klasi (samoj klasi), a ne nekom objektu (instanci klase). 

 
class Point {
 
    double x;
    double y;
    static double xorigin = 0.0;
    static double yorigin = 0.0;
  
}
 
class PointPrinter {
 
  public static void main (String [] args) {
 
    System.out.println("Ishodiste je u tocki (" + 
      Point.xorigin + ", " + Point.yorigin + ")");
 
  }
 
}
 
Obrada:
 
% javac Point.java
% javac PointPrinter.java
% java PointPrinter
Ishodiste je u tocki (0.0, 0.0)
%
 

Primijetite da za ispis statièkih varijabli nije bilo potrebno kreirati konkretni objekt. Varijablama klase pristupa se pomoæu imena klase, a ne pomoæu imena referentne varijable.

Metode

Metode kažu što neki objekt radi. 

 
class TwoDPoint {
 
    double x;
    double y;
    
    void print() {
      System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
    }
  
}

 

Primijetite da se kljuèna rijeè this koristi kako bi se iznutra referencirala varijabla koja pripada istoj klasi. Sada možemo preraditi program OriginPrinter ovako:

 
class OriginPrinter {
 
  public static void main(String[] args) {
  
    TwoDPoint origin;
    origin = new TwoDPoint();
    
    origin.x = 0.0;
    origin.y = 0.0;
    origin.print();
  }
  
}
 

Obrada:

 
% javac OriginPrinter.java
% java OriginPrinter
(0.0, 0.0)
%

Prenošenje argumenata u metodu

Dodat æemo klasi TwoDPoint još jednu metodu za ispis.

 

class TwoDPoint {
 
    double x;
    double y;
    
    void print() {
      System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
    }
    
    void print(int n) {
      for (int i = 0; i < n; i++) {
        System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
      }
    }
  
}
 

Primijetite da su tu dvije razlièite print() metode. Jedna prihvaæa argument, druga ne. To je dozvoljeno dok god lista argumenata razrješuje ovu dvosmislenost. To se naziva overloading. Metoda System.out.println() takoðer primjer overloaded metode. Metoda main(String[] args) je non-overloaded metoda koja ima polje Stringova kao argumente.

 

class OriginPrinter {
 
  public static void main(String[] args) {
  
    TwoDPoint origin;
    origin = new TwoDPoint();
    
    origin.x = 0.0;
    origin.y = 0.0;
    origin.print();
    origin.print(5);
  }
  
}
 

Izlaz:

 
% javac TwoDPoint.java
% javac OriginPrinter.java
% java OriginPrinter
(0.0,0.0)
(0.0,0.0)
(0.0,0.0)
(0.0,0.0)
(0.0,0.0)
(0.0,0.0)
%

Vraæanje vrijednosti iz metoda

Još jednom æemo klasi TwoDPoint dodati novu metodu za ispis, getAsString() koja za razliku od prethodne dvije ima povratni tip (return type) i vraæa vrijednost tipa String. 

 
class TwoDPoint {
 
    double x;
    double y;
    
    void print() {
      System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
    }
    
    void print(int n) {
      for (int i = 0; i < n; i++) {
        System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
      }
    }
    
    String getAsString() {
      return "(" + this.x + "," + this.y + ")";
    }
  
}

 

Zato sad ovu metodu možemo koristiti na svim mjestima gdje bi inaèe došla vrijednost tipa String, npr,

 
String s = origin.getAsString();
System.out.println(s);
 

Ili, još bolje, 

 
System.out.println(origin.getAsString());
 

Sada možemo još jednom preraditi klasu OriginPrinter:

 
class OriginPrinter {
 
  public static void main(String[] args) {
  
    TwoDPoint origin;
    origin = new TwoDPoint();
    
    origin.x = 0.0;
    origin.y = 0.0;
    System.out.println(origin.getAsString());
  }
  
}
 

Imamo:

 
% javac TwoDPoint.java
% javac OriginPrinter.java
% java OriginPrinter
(0.0,0.0)
%

Setter metode

Takoðer poznate i kao “mutator” metode, ove metode samo postavljaju vrijednosti varijabli (obièno privatnih) unutar klase. 

 
class TwoDPoint {
 
    double x;
    double y;
    
    void print() {
      System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
    }
    
    void print(int n) {
      for (int i = 0; i < n; i++) {
        System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
      }
    }
    
    String getAsString() {
      return "(" + this.x + "," + this.y + ")";
    }
    
    void setX(double value) {
      this.x = value;
    }
    
    void setY(double value) {
      this.y = value;
    }
    
}
 
class OriginPrinter {
 
  public static void main(String[] args) {
  
    TwoDPoint origin;
    origin = new TwoDPoint();
    
    origin.setX(0.0);
    origin.setY(0.0);
    System.out.println(origin.getAsString());
  }
  
}
 

Imamo opet:

 
% javac TwoDPoint.java
% javac OriginPrinter.java
% java OriginPrinter
(0.0,0.0)
%

Getter metode

Takoðer poznate i kao accessor metode, ove metode samo vraæaju vrijednosti varijebli unutar klase. 

 
class TwoDPoint {
 
    double x;
    double y;
    
    void print() {
      System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
    }
    
    void print(int n) {
      for (int i = 0; i < n; i++) {
        System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
      }
    }
    
    String getAsString() {
      return "(" + this.x + "," + this.y + ")";
    }
    
    void setX(double value) {
      this.x = value;
    }
    
    void setY(double value) {
      this.y = value;
    }
    
    double getX() {
      return this.x;
    }
    
    double getY() {
      return this.y;
    }
    
}
 
class OriginPrinter {
 
  public static void main(String[] args) {
  
    TwoDPoint origin;
    origin = new TwoDPoint();
    
    origin.setX(0.0);
    origin.setY(0.0);
        System.out.println("(" + origin.getX() + "," + origin.getY() + ")");
  }
  
}
 

Još jednom:

 
% javac TwoDPoint.java
% javac OriginPrinter.java
% java OriginPrinter
(0.0,0.0)
%

Ista imena varijabli i metoda

Java èak dozvoljava da varijable i metode imaju ista imena tako dugo dok se razlikuju po listi argumenata i povratnom tipu. Npr. klasi TwoDPoint koja sadrži attribute x i y možemo dodati i istoimene accessor metode bez opasnosti od dvoznaènosti: 

 
class TwoDPoint {
 
    double x;
    double y;
    
    void print() {
      System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
    }
    
    void print(int n) {
      for (int i = 0; i < n; i++) {
        System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
      }
    }
    
    String getAsString() {
      return "(" + this.x + "," + this.y + ")";
    }
    
    void setX(double value) {
      this.x = value;
    }
    
    void x(double value) {
      this.x = value;
    }
    
    void setY(double value) {
      this.y = value;
    }
    
    void y(double value) {
      this.y = value;
    }
    
    double getX() {
      return this.x;
    }
    
    double x() {
      return this.x;
    }
    
    double getY() {
      return this.y;
    }
    
    double y() {
      return this.y;
    }
    
}
 

Sada možemo umjesto setX(value) koristiti x(value), a umjesto getX() staviti x() i analogno za y. tako da OriginPrinter može izgledati i ovako:

 
class OriginPrinter {
 
  public static void main(String[] args) {
  
    TwoDPoint origin;
    origin = new TwoDPoint();
    
    origin.x(0.0);
    origin.y(0.0);
        System.out.println("(" + origin.x() + "," + origin.y() + ")");
  }
  
}
 

Još jednom:

 
% javac TwoDPoint.java
% javac OriginPrinter.java
% java OriginPrinter
(0.0,0.0)
%

Konstruktori

Konstruktori služe za instanciranje klasa, dakle kreiranje objekata koji su instance neke klase. To su posebne metode koje imaju isto ime kao njihova klasa i ne vraæaju nikakvu vrijednost. Npr.:

 
class TwoDPoint {
 
    double x;
    double y;
    
    TwoDPoint(double xvalue, double yvalue) { // konstruktor sa dva argumenta
      this.x = xvalue;
      this.y = yvalue;    
    }
    
    void print() {
      System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
    }
    
    void print(int n) {
      for (int i = 0; i < n; i++) {
        System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
      }
    }
    
    String getAsString() {
      return "(" + this.x + "," + this.y + ")";
    }
    
    void setX(double value) {
      this.x = value;
    }
    
    void x(double value) {
      this.x = value;
    }
    
    void setY(double value) {
      this.y = value;
    }
    
    void y(double value) {
      this.y = value;
    }
    
    double getX() {
      return this.x;
    }
    
    double x() {
      return this.x;
    }
    
    double getY() {
      return this.y;
    }
    
    double y() {
      return this.y;
    }
    
}
 

U jednoj klasi može biti i više konstruktora. Svaki konstruktor zadaje po jedan naèin kreiranja objekata dane klase.

 
class OriginPrinter {
 
  public static void main(String[] args) {
  
    TwoDPoint origin;
    origin = new TwoDPoint(0.0, 0.0);
    
        System.out.println("(" + origin.x() + "," + origin.y() + ")");
  }
  
}
 

Izlaz:

 
% javac TwoDPoint.java
% javac OriginPrinter.java
% java OriginPrinter
(0.0,0.0)
%

Skrivanje imena varijabli i kljuèna rijeè this

Pomoæu kljuène rijeèi this moguæe je èak i argumentima konstruktora (ili bilo koje druge metode) davati ista imena kao varijablama. Npr.; 

 
    TwoDPoint(double x, double y) {
      this.x = x;
      this.y = y;    
    }
 
    void setX(double x) {
      this.x = x;
 

Klasu TwoDPoint možemo, dakle preraditi ovako:

 
class TwoDPoint {
 
    double x;
    double y;
    
    TwoDPoint(double x, double y) { // konstruktor sa dva argumenta
      this.x = x;
      this.y = y;    
    }
    
    void print() {
      System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
    }
    
    void print(int n) {
      for (int i = 0; i < n; i++) {
        System.out.println("(" + this.x + "," + this.y + ")");
      }
    }
    
    String getAsString() {
      return "(" + this.x + "," + this.y + ")";
    }
    
    void setX(double x) {
      this.x = x;
    }
    
    void x(double x) {
      this.x = x;
    }
    
    void setY(double y) {
      this.y = y;
    }
    
    void y(double y) {
      this.y = y;
    }
    
    double getX() {
      return this.x;
    }
    
    double x() {
      return this.x;
    }
    
    double getY() {
      return this.y;
    }
    
    double y() {
      return this.y;
    }
    
}

 

Kažemo da unutar metode, deklaracija lokalne varijable ili argumenta sa istim imenom kao neka (member) varijabla skriva ili zasjenjuje (hides)tu varijablu. Ona se može referencirati dodavanjem prefiksa this.

Polja

Polje je kolekcija varijabli istog tipa. Npr. args[] u main() metodi je polje objekata tipa String.

Zamislimo klasu koja broji pojavljivanja znamenaka 0-9. Pretpostavimo da želimo testirati da li je raspodjela brojeva koje generira generator sluèajnih brojeva doista uniformna. Ako jest, sve znamenka bi trebale imati približno istu frekvenciju nakon duljeg vremena.

Napravit æemo polje ndigits od 10 elemenata. Nulti element æe pratiti broj pojavljivanja nula, prvi element broj pojavljivanja jedinica itd. Koristit æemo klasu java.util.Random. Za generiranje sluèajnih brojeva koristit æemo metodu nextDouble() iz te klase. 

import java.util.Random;
 
class RandomTest {
 
  public static void main (String args[]) {
  
    int[] ndigits = new int[10];
    double x;
    int n;
    
    Random myRandom = new Random();
  
    for (int i = 0; i < 10; i++) {      // inicijaliziranje polja
      ndigits[i] = 0;
    }
 
 
    for (long i=0; i < 100000; i++) {   // testiranje generatora slucajnih brojeva
      x = myRandom.nextDouble() * 10.0; // novi slucajni broj izmedju 0 i 9
      n = (int) x;                      // pretvaranje u cijeli broj
      ndigits[n]++;                     // biljezimo pojavu dobivenog slucajnog broja
    }
    
    for (int i = 0; i < 10; i++) {      // ispis rezultata
      System.out.println(i+": " + ndigits[i]);
    }
  }
  
}

 

Ispis može izgledati otprilike ovako: 

 
% javac RandomTest.java
% java RandomTest
0: 9967
1: 9808
2: 10069
3: 10057
4: 9984
5: 9932
6: 10004
7: 10128
8: 9952
9: 10099
%
 

U programu su tri for-petlje: jedna za inicijaliziranje polja, druga za izvoðenje odgovarajuæih raèuna i treæa za ispis rezultata. To je uobièajeno u programima koji koriste polja.